Nowotwór (z łaciny „neoplasma”, ze starogreckiego „νέος” – nowy i „πλάσμα” – twór, wytwór, kształt) to grupa chorób, w której następuje niekontrolowany rozrost nieprawidłowych, genetycznie zmienionych komórek wywodzących się z prawidłowych tkanek organizmu. Niekontrolowane przez mechanizmy fizjologiczne mnożenie się komórek prowadzi przede wszystkim do uszkodzenia narządu macierzystego oraz narządów sąsiadujących.
Cechy odróżniające komórkę nowotworową od komórek “zdrowych”:
- zdolność tworzenia przerzutów nowotworowych i zdolność do angiogenezy (tworzenia własnej sieci naczyń krwionośnych)
- genomowa niestabilność i nieograniczony potencjał replikacyjny
- wytwarzanie własnych czynników wzrostowych
- niewrażliwość na czynniki hamujące wzrost oraz indukowanie stanu zapalnego
- metaboliczne przeprogramowanie podczas hipoksji (niewrażliwość na zewnętrzne zakłócenia)
- zakłócenie mechanizmów apoptotycznych
Nowotwory można podzielić na łagodne (niezłośliwe), złośliwe i miejscowo złośliwe. Ze względu na rodzaj tkanki, w której powstają nowotwory dzieli się na nowotwór nabłonkowy i nienabłonkowy.
Wzrost zachorowań na nowotwory jest związany z wydłużaniem się życia, najczęściej nowotwór rośnie wraz z wiekiem człowieka. Oprócz przyczyn genetycznych na rozwój choroby ma także wpływ nasza dieta, zażywane używki, infekcje wirusowe oraz czynniki fizyczne i chemiczne. Szacuje się, że w krajach rozwiniętych (Europa Zachodnia i Ameryka Północna) na nowotwór może zachorować nawet co trzecia osoba. Ogromne znaczenie ma możliwie najszybsze wykrycie zmian nowotworowych. Rozwój medycyny umożliwia leczenie nawet nowotworów złośliwych, dlatego warto zadbać o regularne badania swojego organizmu.
Rozpoznawaniem i leczeniem chorób nowotworowych zajmuje się przede wszystkim onkologia, patomorfologia (cytopatologia, histopatologia) oraz chirurgia onkologiczna.
Pojęcie rak używane jest jako synonim nowotworu złośliwego. Nie jest to jednak prawda. Każdy rak jest nowotworem złośliwym, ale natomiast nie każdy nowotwór złośliwy jest rakiem.
